Mit czy fakt? Zapoznaj się z artykułem na podstawie wyników badań.
Mit nr 1: kwas szczawiowy można stosować tylko raz w ciągu jednego pokolenia pszczół
Ten mit, często przekazywany ustnie wśród pszczelarzy, a czasem nawet w artykułach, wywodzi się ze starszych danych dotyczących stosowania kwasu szczawiowego w postaci sublimacji. Sublimacja to proces przekształcania postaci stałej bezpośrednio w postać gazową bez pośredniego etapu ciekłego. Sublimację kwasu szczawiowego w pszczelarstwie należy traktować jako pojedyncze, niestandardowe zastosowanie, charakteryzujące się wahaniami stężenia (odnotowano ryzyko niebezpieczeństwa dla pojedynczych pszczół skutkujące negatywnym wpływem na całą rodzinę pszczelą) oraz znacznym ryzykiem dla ludzi (ostre uszkodzenie dróg oddechowych, przewlekła niewydolność nerek). Kolejnym aspektem tej metody jest pracochłonność.
Wyniki badań dotyczących toksyczności kwasu szczawiowego dla pszczół podczas sublimacji są często swobodnie przenoszone na inne formy stosowania kwasu szczawiowego preferowane obecnie. Jednak wiele badań przeprowadzonych w ostatnich latach, zarówno w kontekście procesów zatwierdzania przez Unię Europejską (UE), jak i niezależnych badań przeprowadzonych przez instytuty badawcze, wykazało bezpieczeństwo znormalizowanych roztworów kwasu szczawiowego dla pszczół. Szczególnie skuteczne, łatwe i bezpieczne dla pszczół i pszczelarzy jest stosowanie metodą polewania. Połączenie kwasu szczawiowego z cukrem i innymi składnikami poprawia tolerancję samego stosowania, przyjmowanie i dystrybucję substancji czynnych oraz działanie kwasu szczawiowego w ulu. Należy podkreślić, że wszystkie badania potwierdzające bezpieczeństwo stosowania kwasu szczawiowego dotyczyły:
- zatwierdzonych produktów,
- o standaryzowanym składzie,
- stosowanych zgodnie z instrukcjami producenta.
Czasami pojawiają się informacje od użytkowników technicznego kwasu szczawiowego, mieszanego na przykład z cukrem zgodnie z recepturami przekazywanymi między pszczelarzami, a dotyczące osłabienia rodziny pszczelej lub śmierci matek po zastosowaniu. Jednak żadne z badań przeprowadzonych z użyciem zarejestrowanych weterynaryjnych produktów leczniczych nie potwierdziło tego.
Na przykład bezpieczeństwo kwasu szczawiowego i mrówkowego w weterynaryjnym produkcie leczniczym VarroMed® potwierdzają przede wszystkim badania przekazane Europejskiej Agencji Leków (EMA) w celu przygotowania charakterystyki produktu leczniczego(1) podczas procesu udzielania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu leku VarroMed® – złożonego, standaryzowanego, weterynaryjnego produktu leczniczego zawierającego kwas szczawiowy i kwas mrówkowy jako substancje czynne, nalewkę z propolisu, anyż gwiaździsty i olejek eteryczny z cytryny w celu poprawy pobierania preparatu przez pszczoły, cukier inwertowany w celu poprawy przyczepności i wzmocnienia preparatu VarroMed®, barwnik karmelowy w celu stabilizacji koloru oraz kwas cytrynowy jako środek konserwujący. W badaniach tych preparat VarroMed® podawano rodzinom 11 razy co 7 dni(2) bez spowodowania śmierci rodziny, wszystkie użyte w badaniach rodziny przeżyły i rozwijały się. Bez tych potwierdzonych danych EMA nigdy nie zatwierdziłaby preparatu VarroMed® do wielokrotnego stosowania.
Kolejnym nowym, niezależnym badaniem jest opublikowane w 2021 r. badanie przeprowadzone przez naukowców ze Słowenii, Włoch, Chorwacji i Belgii, które skupiało się na skuteczności i bezpieczeństwie stosowania preparatu VarroMed® zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania w 5 lokalizacjach w Słowenii, Chorwacji, Włoszech i Belgii(3). Wnioski z tego badania są jednoznaczne: Aby zweryfikować toksyczność preparatu VarroMed®, oceniliśmy kondycję uli po 3 zastosowaniach preparatu VarroMed® w odstępach 7 dniowych. Nie stwierdziliśmy znaczącego spadku liczby pszczół i ilości czerwiu w żadnej z badanych lokalizacji i żadnym z badanych uli. Nie odnotowaliśmy żadnych przypadków śmierci matek ani żadnych chorób mających znaczenie ekonomiczne.
Producent VarroMed® ma również doświadczenie(2) w stosowaniu tego środka w Portugalii, gdzie lokalni pszczelarze dostosowali częstotliwość stosowania do jednego razu w miesiącu przez cały rok. Powodem jest brak okresu bez czerwiu ze względu na lokalny ciepły klimat. Stosowanie leku VarroMed® raz w miesiącu pozwala im utrzymać rodziny pszczele w pożądanej kondycji przez cały rok.
Do leczenia warrozy należy stosować wyłącznie zatwierdzone, standaryzowane weterynaryjne produkty lecznicze zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. VarroMed® zawierający kwasy organiczne jest bezpieczny dla Twoich pszczół.
Aby skonsultować się w sprawie stosowania VarroMed®, skontaktuj się z lokalnym przedstawicielem BeeVital.
Dystrybutor VarroMed® – VET-ANIMAL sp. z o.o. www.vet-animal
Ekspert: lek. wet. Andrzej Bober – specjalista chorób owadów użytkowych, tel.: 690 826 016, e-mail: a.bober@vet-animal.pl
(1) https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/varromed-epar-product-information_cs.pdf
(2) Manufacturer information (BeeVital GmbH, Austria)
(3) Efficacy and Toxicity of VarroMed® Used for Controlling Varroa destructor Infestation in Different Seasons and Geographical Areas. Maja Ivana Smodiš Škerl, Jorge Rivera-Gomis, Ivana Tlak Gajger, Jernej Bubnic, Gabriela Talakic, Giovanni Formato, Alessandra Baggio, Franco Mutinelli, Wim Tollenaers, Dries Laget, Valeria Malagnini, Livia Zanotelli, and Marco Pietropaoli. Appl. Sci. 2021, 11, 8564. https://doi.org/10.3390/app11188564
